Tempus Fugit. Tópicos horacianos.

O tópico horaciano que se vai presentar a continuación é o Tempus Fugit. Este tópico significa que o o tempo foxe dun xeito irremediable.

Sed fugit interea fugit irreparabile tempus (...) Geórginas.

Reunídevos en corro,

Alá donde vaguedes

E admitide que has augas
Creceron ao voso arredor
E aceptade que pronto,
Estaredes calados ata os ósos
Se o voso tempo é algo
Que vale a pena conservar
Entón é mellor que empecedes a nadar
Ou vos afundiredes como unha pedra
Porque os tempos estan cambiando.
                (...)
A líña está trazada
O feitizo lanzado
O que agora é lento
Logo será rápido
Como o actual presente
Será logo pasado
A orde desaparece rápidamente
O que agora é primeiro
Logo será último
Porque os tempos están cambiando.


Come gather 'round people
Wherever you roam
And admit that the waters
Around you have grown
And accept it that soon
You'll be drenched to the bone.
If your time to you
Is worth savin'
Then you better start swimmin'
Or you'll sink like a stone
For the times they are a-changin'.
                (...)

The line it is drawn
The curse it is cast
The slow one now
Will later be fast
As the present now
Will later be past
The order is
Rapidly fadin'.
And the first one now
Will later be last
For the times they are a-changin'.

Carpe diem. Tópicos horacianos

O tópico horaciano que presento a continuación é o de Carpe Diem que significa "aproveita o momento, non o malgastes".

Carpe diem quam minimum credula postero

(Carminum I, 11)

Goza do presente, sen fiar o máis mínimo no mañá. 

Hoxe pode ser un gran día,
plantéxao así,
aproveitalo ou que pase de longo,
depende en parte de ti.

Dalle o día libre á experiencia
para comezar,

e recíbeo como se fora
festa de gardar.

Non consintas que se esfume,
asómate e consume

a vida a granel.
Hoxe pode ser un gran día,
duro con él.

Hoxe pode ser un gran día

onde todo está por descubrir,
se o empregas como o último
que che toca vivir.

Saca de paseo aos teus instintos

e ventílaos ao sol

e non dosifiques os praceres;
se podes, malgástao

Hoxe pode ser un gran día
imposible de recuperar,
un exemplar único, 
no o deixes escapar.

Hoxe pode ser un gran día 
duro, duro,
duro con el.

Beatus ille. Tópicos horacianos.

O tópico horaciano que presento é o Beatus Ille. O seu significado é a felicidade daquel que fuxe dos negocios e da cidade, e se dedica a traballar e vivir no campo.

Beatus ille qui procul negotiis ...  (Epodos)
Ditoso aquel que de pleitos alonxado...

Este tópico horaciano atópase presente na canción Country House, de Blur.

City dweller
Successful fella
Thought to himself:
Oops, I've got a lot of money
Caught in a rat race
Terminally
(...)
I'm paying the price of living life at the limit
Caught up in the century's anxiety
Yes, it preys on him
He's getting thin

He lives in a house
A very big house
In the country
Watching afternoon repeats
And the food he eats
In the country
(...)
In the country
Oh, it's like an animal farm
That's the rural charm
In the country

Habitante de cidade, tío exitoso
Pensou para si mesmo
Vaia, teño moito diñeiro
Estou atrapado
Nunha carreira de ratas terminantemente
(...)
Estou pagando o prezo
Por vivila vida ao límite legal
Metido na ansiedade do siglo
Esta situación apodérase del, está adelgazando

Ahora vive nunha casa
Unha casa moi grande no campo
Vendo as reposicións da tarde
E a comida que come no campo
(...)
É como unha granxa de animales
Chea de encanto rural no campo

Carpe diem, tópicos horaciano.

Velaquí outro exemplo do tópico horaciano carpe diem, locución latina que signfica aproveita o día. Aconséllanos que non se malgaste o tempo.

  Carpe diem quam minimum credula postero (Carminum I, 11)

          Goza do presente, sen fiar o máis mínimo no mañá. 

Carpe diem, a battle cry

aren't we all too young to die

Ask for reason, and no reply

aren't we all too young to die

Carpe Diem, un grito de guerra

¿No somos todos demasiado jóvenes para morir?

Preguntar la razón, y ninguna respuesta

¿No somos todos demasiado jóvenes para morir?

Carpe diem. Tópicos horacianos.

Aquí vai outro dos exemplos do tópico do Carpe Diem " aproveita o momento", pero desta vez, para os máis cativos cunha canción do músical Phineas e Ferb.

Carpe diem quam minimum credula postero (Carminum I, 11)

Goza do presente, sen fiar o máis mínimo no mañá. 

Non é necesaria unha montaña rusa,
tan solo hai que sacar proveito,
cada día, o momento ideal é aquel presente,
tomando a oportunidade que te anime,
un día novo sempre é, vamos Carpe diem
uuuuuuuuuu uuuuuuuuuu uuuuuuuuuuuu,
cada día novo é, vamos Carpe diem,
uuuuuuuuuu uuuuuuuuuuu,
cada día nuevo é, Carpe diem.

Carpe diem. Tópicos horacianos.

O moi frecuente tópico coñecido como  Carpe diem -“aproveita o día”- consiste nunha 
invitación a gozar do presente sen preocuparse do futuro. A formulación "carpe diem" 
aparece por vez primeira en Horacio, na oda citada máis abaixo.

Carpe diem quam minimum credula postero

(Carminum I, 11)
Goza do presente, sen fiar o máis mínimo no mañá. 

So wash your face away with dirt
It don't feel good until it hurts
So take this world and shake it
Come carpe diem, baby

Come make me miss you...
Come carpe diem baby
Come carpe diem baby.
//
Así que lávate a cara con lixo
Non se sinte ben ata que doe
Así que agarra este mundo e sacúdeo
Ven, aproveita o día, nena


Ven, faime extrañarte...
Ven, aproveita o día, nena
Ven, aproveita o día, nena.

Graecia capta. Topicos horacianos.

A obra lírica de Horacio, os épodos e as odas, representan para moitos o cumio da poesía latina.
Os grandes temas da lírica horaciana, o amor, a amizade, o tempo, a morte, o destino do home, a súa posición no mundo, van aparecendo polos seus versos, convertidos xa nun canon que será imitado unha e outra vez polos poetas posteriores.
Pero hai determinadas frases ou expresións nos seus poemas que van ter un eco extraordinario na literatura posterior e mesmo na fala popular. Moitas non eran da súa colleita, senón que proviñan da tradición grega, sen embargo foi el o que as fixo famosas. Estamos a falar dos Tópicos horacianos.

O traballo, para os alumnos de Latín II, consistirá en escoller algunha de estas expresións, traducilas, ilustralas con imaxes ou sons, e mostrar a súa pervivencia hoxe en día.

Como exemplo, o recoñecemento que fai o poeta do papel de Grecia como fonte de coñecemento e civilización, que transformou por completo ao pobo de campesiños e soldados que era Roma naquel momento. O teatro, a filosofía, a Historia, a poesía, a Oratoria, as artes, chegaron a Italia das mans dos gregos. E quen fala de Roma fala de Europa.

A esa Grecia vencida hoxe polos mercados e especuladores adicámoslle estas verbas de Horacio, que nos recordan unha vez máis que en realidade somos nós os que estamos en débeda con ela.

Graecia capta ferum victorem (captorem) cepit 

et artes intulit agresti Latio 

(Epistulae, 2, 1, 156)

Unha Grecia cautiva capturou ao seu fero vencedor

e levou as artes ao agreste Lacio

* Imaxe de Olga Díez (Calíope) na galería de Chiron en Flickr

Catulo CI Frater, ave atque vale

En latín:
Multas per gentes et multa per aequora vectus
advenio has miseras, frater, ad inferias,
ut te postremo donarem munere mortis
et mutam nequiquam alloquerer cinerem.
Quandoquidem fortuna mihi tete abstulit ipsum.
Heu miser indigne frater adempte mihi!
nunc tamen interea haec, prisco quae more parentum
tradita sunt tristi munere ad inferias,
accipe fraterno multum manantia fletu,
atque in perpetuum, frater, ave atque vale.

Tradución ao galego:
Chego, irmán, conducido a través de moitos pobos e moitas ondas
a estas tristes honras fúnebres,
para obsequiarche co último agasallo da morte
e para en van dirixirme á cinza muda,
posto que a Fortuna te apartou de min.
Ai!, pobre irmán, indignamente apartado de min.
Agora, mentres tanto, no entanto, recibe estas cousas que nos foron legadas polo antigo
costume dos nosos pais como triste obsequio para os funerais,
bañados abundantemente polo pranto fraterno.
E para sempre, irmán, ola e adeus.

E aquí o vídeo:

Andrea Barbeito Paula Vázquez

Carmen LI, paixón de amante.

Poema en latín:

Ille mi par esse deo videtur,

ille, si fas est, superare divos,

qui sedens adversus identidem te

spectat et audit

dulce ridentem, misero quod omnis

eripit sensus mihi: nam simul te,

Lesbia, adspexi, nihil est super mi,

lingua sed torpet, tenuis sub artus

flamma demanat, sonitu suopte

tintinant aures, gemina teguntur

lumina nocte.

Otium, Catulle, tibi molestumst,

otio exultas nimiumque gestis,

otium et reges prius et beatas

perdidit urbes.

Tradución ao galego:

O afortunado paréceme un deus,

se os deuses mo permiten, avantáxaos,

o que sentando diante túa te míra e te escoita

rir docemente; iso a min, coitado, prívame

dos sentidos; pois foi verte,

Lesbia, e quedarme

mudo,

a lingua paralízase, unha chama tenue

avivece polo meu corpo, cun chío agudo

tintinan os oídos, una dobre noite

anubra os meus ollos.

O ocio, Catulo, non che senta,

co ocio excítaste e desacougas;

o ocio botou a perder antes reis e

cidades ricas.

Traducción: José M. Otero

Carmina VII: "Máis beixos que estrelas"

En latín:

Quaeris, quot mihi basiationes
tuae, Lesbia, sint satis superque.
quam magnus numerus Libyssae harenae
lasarpiciferis iacet Cyrenis
oraculum Iouis inter aestuosi
et Batti ueteris sacrum sepulcrum;
aut quam sidera multa, cum tacet nox,
furtiuos hominum uident amores:
tam te basia multa basiare
uesano satis et super Catullo est,
quae nec pernumerare curiosi
possint nec mala fascinare lingua.

Traducido ó galego (por José M. Otero):

Pregúntasme cantos beixos
teus, Lesbia, me colmarían.
Tantos como area libia
cobre a laserpicífera Cirene,
entre o oráculo de Xúpiter ardente
e a tumba sagrada do mítico Bato,
ou como milleiros de estrelas que cando cae a noite
axexan os amores furtivos dos humanos.
Comerte a beixos
colmaría ó adoecido Catulo,
para que non poidan contalos os curiosos
nin enmeigalos nunha mala língua.






Verónica Simoes e Jesús Neira.

Carmina VIII

Carmina VIII, Catullus

Miser Catulle, desinas ineptire,
et quod vides perisse, perditum ducas.
Fulsere quondam candidi tibi soles,
cum ventitabas, quo puella ducebat
amata nobis, quantum amabitur nulla!
Ibi illa multa tum iocosa fiebant,
quae tu volebas nec puella nolebat.
Fulsere vere candidi tibi soles.
Nunc iam illa non vult: tu quoque, inpotens, noli
nec, quae fugit, sectare nec miser vive,
sed obstinata mente perfer, obdura.
Vale, puella. Iam Catullus obdurat
nec te requiret nec rogabit invitam.
At tu dolebis, cum rogaberis nulla: scelesta, vae te! quae tibi manet vita?
quis nunc te adibit? cui videberis bella?
quem nunc amabis? cuius esse diceris?
quem basiabis? cui labella mordebis?
At tu, Catulle, destinatus obdura.

Tradución ó galego:

Ai, Catulo! deixa de facer simplezas

e dá o que está morto por perdido!

Lucíanche radiantes soles cando,

neses días, ías

alí onde quería a neniña,

amada por nós coma ninguén

será amada xamáis.

Moitas festas celebraches alí entón,

que ti desexabas e ela non odiaba.

En verdade, lucían soles radiantes.

Ela xa non o quere,

non o queiras ti, débil,

nin persigas á que fuxe, nin vivas

miserable: resiste

coa túa mente obstinada.

Adeus, rapaza. Catulo aguanta xa,

non che rogará nin pedirá nada.

Mais sufrirás, cando por ninguén sexas

rogada. Ai, infame! Que vida che queda?

Quen irá a ti hoxe? Quen verá a túa beleza?

A quen amarás agora? De quen

se dirá que es? A quen bicarás?

A quen morderás os finos beizos?

Pero, Catulo, aguanta decidido.

Tradución de Melisa F. Mtnez

Catulo. Carmina III: Lugete, o Veneres Cupidinesque

Neste poema Catulo laméntase da dor que sofre a súa amada Lesbia pola morte do seu paxaro.

O poema en latín:

Lugete, o Veneres Cupidinesque,
Et quantum est hominum venustiorum.
Passer mortuus est meae puellae,
Passer, deliciae meae puellae,
Quem plus illa oculis suis amabat:
Nam mellitus erat suamque norat
Ipsam tam bene quam puella matrem
Nec sese a gremio illius movebat,
Sed circumsiliens modo huc modo illuc
Ad solam dominam usque pipiabat.
Qui nunc it per iter tenebricosum
Illuc, unde negant redire quemquam.
At vobis male sit, malae tenebrae
Orci, quae omnia bella devoratis:
Tam bellum mihi passerem abstulistis.
O factum male! o miselle passer!
Tua nunc opera meae puellae
Flendo turgidoli rubent ocelli.

E a súa traducción:

¡Chorade Venus e Cupidos,

e cantos homes existades sensibles á beleza,

Lamentádevos! Morreu o pardal da miña amada,

o seu pardal, deleite da miña nena

ao que coidaba máis ca ós seus ollos.

Era máis doce ca á mel e coñecía á súa dona

tan ben como coñece unha nena á súa propia nai,

e, sen alonxarse xamais do seu regazo,

piaba sen cesar para ninguén máis ca ela,

mentres brincaba ao seu arredor desde aquí para alá.

Agora marcha por un camiño de sombras,

cára un lugar do que se nega que exista retorno.

Eu maldígovos, sinistras tebras do Orco,

que devorades todo o belo:

¡Tan fermoso era aquel que me arrebatastes!

¡Oh miseria! ¡Pobre paxariño!

Agora choran pola vosa culpa

os vermellos e inchados ollos da miña amada.

Traducción de Sandra e Tamara.

Sandra Fandiño Diz e Tamara Alonso Ares.

Carmen V

Presentamos aquí un poema adicado a Lesbia, a musa das súas poesías e a muller dos seus amores.

En latín:

Viuamus, mea Lesbia, atque amemus,
rumoresque senum seueriorum
omnes unius aestimemus assis.
Soles occidere et redire possunt:
nobis, cum semel occidit breuis lux,
nox est perpetua una dormienda.
Da mi basia mille, deinde centum,
dein mille altera, dein secunda centum,
deinde usque altera mille, deinde centum.
Dein, cum milia multa fecerimus,
conturbabimus illa, ne sciamus,
aut nequis malus inuidere possit,
cum tantum sciat esse basiorum.

E agora mostramos a súa tradución:

Vivamos, Lesbia miña e amémonos

fagamos caso omiso a todas as faladurías

dos anciáns en exceso escrupulosos.

Os astros poden ocultarse e reaparecer,

pero nos teremos que durmir en noite perpetua

tan pronto como se apague a breve chama da nosa vida.

Dame mil bicos e despois cen,

outros mil logo, logo outros cen.

Empeza de novo ata chegar a outros mil e a outros cen.

Despois, cando acumulemos moitos miles,

os remexeremos todos para perder a conta

ou para que ningún malvado envexoso sexa

capaz de enfeitizarnos cando sepa que nos dimos tantos bicos.

Traducción proporcionada por Ángela e María

Ángela y María

Catulo na rede

Abundante é a presenza do poeta latino en Internet, tanto en Audio como en Vídeo. Buscamos hoxe a permanencia da antiga lírica, que acompañaba de música aos poemas recitados. Veredes como atoparemos de todo: versións clásicas, punk-rock, etc. Ilustraremos a nosa entrada co texto latino e unha tradución galega do mesmo. Será un traballo para os alumnos de 2º de Bacharelato. Abro eu con esta adapación do famoso carmen LXXXV a mans de Carl Orff. E perdonádeme por esta vez, pero non vou a estragar o orixinal latino, intentando unha tradución que semella imposible...

Odi et amo, quare id faciam, fortasse requiris. 

Nescio, sed fieri sentio et excrucior.

Ir a descargar