Vox ipsa et frigida lingua vocabant: Eurydice, Eurydice...

Tunc feminae iratae eum punire constituerunt: noctu igitur eum circumdederunt et saeve necaverunt: deinde miseri iuvenis membra, ex corpore scissa, per campos in varias partes iacerunt. Cum vero aquae fluminis, in quod erat eiectum, caput e collo ereptum secum traherent, vox ipsa et frigida lingua vocabant: "Eurydice, Eurydice..."

Entón as iradas mulleres decidiron castigalo: de noite, rodeáronno e déronlle unha morte cruel. Logo, tiraron polos campos en varios sitios os membros descuartizados do corpo do desgraciado xove. E mentres as aguas do río onde fora tirada, levaban a cabeza separada do pescozo,  a súa mesma voz e fría lingua chamaban: "Eurydice, Eurydice..."

*imaxe: Waterhouse, John William (1849–1917) wikipedia

Ut fumus in aera e conspectu fugit

Cum talia diceret, ut fumus in aera e conspectu fugit, neque Orpheus videre potuit frustra prehendentem umbras, et multa volentem dicere. Quid ille faceret? Quo iret, coniuge bis erepta? Quo fletu, qua voce Plutonis et Proserpinae animos moveret?

Mentres dicía tales palabras, como fume no aire desapareceu da vista, e Orfeo non puido vela mentres agarraba en van as sombras, queréndolle dicir máis cousas. Que podería facer el? onde ir, despois de que a súa cónxuxe lle fora arrebatada dúas veces? con que pranto, con que voz conmovería os corazóns de Plutón e Proserpina?

*imaxe: James Draper

Mortis somnus oculos rursus operit

[...] Constitit igitur non iam patiens morae, et ferer sub ipsa luce, amore victus, respexit. Tunc illa: "Quae insania" inquit, "et me et te perdidit, Orpheu? Ecce: crudelis fortuna me iterum retro vocat; mortis somnus oculos rursus operit. Iam vale! Ad Inferos iterum trahor, obscura nocte circumdata, ad te fructra extendens manus, mi vir: heu! non iam tua ero..." [...]

Detívose, no aguantaba a espera, e case baixo a mesma luz, vencido polo amor, mirou cara atrás. Entonces ela: "Que loucura" dixo " arruinounos a ti e a min, Orfeo?" Velaquí: a cruel fortuna lévame de novo cara atrás; o soño da morte cerra de novo os meus ollos. Adeus xa! Arrastrada outra vez ó mundo subterraneo, rodeada pola noite escura, extendendo cara ti en van as mans, meu home! Ai de min! Xa non serei túa!

*Imaxe: Flickr by Eneas

Orpheus ad superas terras redire coepit

 (...) Qua lege accepta atque magna laetitia affectus Orpheus, quem Eurydice muta sequebatur, ad superas terras redire coepit.(...)

 (...) Despois de aceptar a condición e preso de gran ledicia, Orpheo, ao que seguía Eurídice muda, comezou a regresar ao mundo dos vivos.(...)

 *Imaxe: http://lapasioncultural.blogspot.com

Et tecum Eurydicen duc, hac tamen lege

(...) Postquam vero ille finem canendi fecit, Pluto sic locutus est: "Tu, Orpheo, cantu tuo animos nostros vicisti: redi igitur ad superos, et tecum Eurydicen duc, hac tamen lege, ne respicias neve ullo modo uxorem intuearis, antequam ad vitam lucemque redeas: quod si aliter facies, numquam iterum coniugem tuam videbis!" (...)

(...) Despois de que aquel lle puxo fin ao seu canto, Plutón falou así: "Ti, Orpheo, co teu canto ganaches os nosos corazóns, regresa de novo ao mundo dos vivos, leva a Eurydice contigo, sin embargo con esta condición, que non volvas a mirar para atrás e que de ningunha maneira mires á túa muller, antes de chegar á vida e á luz: porque si o fas de outra maneira, nunca verás de novo á túa muller! (...)

*Imaxe: Wikipedia

Orpheus amatissimae uxorem morte flevit

(...) Postquam autem multis cum lacrimis amatissimae uxoris mortem flevit, cum sentiret se nullo modo sine Eurydice vivere posse, audacissimum cepit consilium: cum enim iam parvi aestimaret vitam, postquam tam iucunda sibi uxor erepta erat, id facere constituit, quod nemo antea conari ausus erat, nec ullis periculis deterrebatur (...)


(...) Despois, en cambio chorou tristemente a morte da súa amadísima esposa con moitas lágrimas. Sentindo que el de ningún modo podería vivir sen Euridice, emprendeu un audacísimo plan: en efecto estimando xa pouco a súa vida, e despois de que lle fora arrebatada a súa esposa tan encantadora, decidiu facer isto que ninguén antes atrevéuse a intentar e non era apartado por ningún medo (...)
*Imaxe: Google

Orpheus tristis et maestus est

Tum Orpheus, qui uxore mortua, de sua quoque vita desperabat: "Heu!" exclamavit, "Quid nunc faciam? Quid sperem? Quomodo vivam posthac? Cur me infelicem reliquisti, mea carissima coniunx?" Per multos dies, tristis et maestus, neque cibum neque aquam sumere voluit (...)

Entón Orfeo, pola morte da súa esposa, e desesperado tamén da súa propia vida exclamou: "Heu!" "Que farei agora? Que podo esperar? Como vivirei de agora en diante?" Por qué me deixaches miña queridísima esposa?" Durante moitos días, triste e aflixido, non quixo tomar alimento nin auga (...)

Imaxe: Flickr/Klearchos Kapoutsis

Eurydice Aristeus fugiens

(...) Eurydice, cum primum hoc animadvertit, tanto illius viri mettu affecta est, ut, omnia pericula oblita, per altas herbas et inter dura saxa nudis pedibus celerrime curreret, ut ab eo fugeret et ad Orpheum, maritum suum amatissimum, rediret.(...)

Eurydice, tan pronto como se deu conta disto, foi afectada por un medo tan grande daquel home, olvidándose de todos os perigos correu velocísimamente polo medio das altas herbas e duras rochas, cos pés nús, para fuxir para fuxir deste e volver co seu queridísimo marido.

Euridice escapando de Aristeo.

Eurydice flores carpens

 (...) Cum igitur illa in silva versaretur ubi flores carpere volebat, ut mensam ornaret, Aristaeus, qui post arborem se occultabat, eam persequi coepit.(...)

 (...) Atopándose ela no bosque onde quería recoller flores, para adornar a súa mesa, Aristeo, que se escondía detrás da árbore, comezou a perseguila.(...)

*Imaxe: Flickr, Jose Antonio Carretero.

Aristeus magna invidia afficeretur

"Aristaeus, pastor qui iam antea Eurydicen amaverat, non solum tristitia, verum etiam magna invidia afficeretur, cum se nihil iam ex virgine sperare posse videret."

Aristeteo, un pastor que xa amara antes a Eurídice, non só estaba afectado pola tristeza, senón que tamén por unha gran envexa, vendo que xa nada podía esperar da rapaza.



*Imaxe: Wikipedia

Laeti igitur et maximo amore coniuncti.

Laeti igitur et maximo amore coniuncti, Orpheus et Eurydice ad nuptiarum diem pervenerunt. 

Así pois, ledos e unidos por un grandisimo amor, Orpheo e Euridice chegaron ó día da voda. 

Imaxe: Evakke fotografía

(...) Brevi vero, cum cotidie tristissimum Orphei

(...) Brevi vero, cum cotidie tristissimum Orphei de suo amore desperantis cantum in silvis audiret , virginis animus ita permotus est, ut ipsa eius amore magis magisque caperetur.

"Pero ao cabo de pouco tempo, escoitando tódolos dias nos bosques o tristisimo canto de Orfeo, que desesperaba polo seu amor, o ánimo da moza foi conmovido de tal maneira que ela mesma foi cautivada máis e máis."

*Imaxe: Flickr

Orpheus tam pulchre canebat...

(...) tam pulchre canebat ut non solum bestiae ferae ad eum accurrerent, verum etiam rapida flumina consisterent (...) 

(...) cantaba tan fermosamente que non só os animais salvaxes acudían onda el, senón tamén os rápidos ríos detiñan o seu cauce (...)

Imaxe: Flickr

Orpheus nobilissimus fidicen

Orpheus nobilissimus fidicen atque poeta egregius fuit, qui inde a puero tam pulchre canebat (...)

Orfeo foi o máis famoso tocador de lira e un ilustre poeta, que cantaba tan fermosamente dende pequeno (...)

*Imaxe: Flickr/Campra

Orpheus et Eurydice (Fabulae Syrae)

Antes de comezar con Eutropio, os alumnos de latín II do MGB traduciron a Fabula de Orpheus et Eurydice incluída no libro de Luigi Miraglia "Fabulae Syrae", do que tiven a sorte de recibir un exemplar de mans de Antonio Amador "antes de que se ofreciese al resto de los mortales", tal e como figura na dedicatoria da primeira páxina. Iso foi nas xornadas de Cultura Clásica de Sagunt, no ano de MMX.

O traballo das próximas entradas consistirá en ilustrar unha pasaxe do texto traducido, acompañando a imaxe co texto en latín e a tradución ao galego.

*imaxe: mosaico procedente de Xerusalén. Século V d.C. (Beyond the Pale.org)