Mostrando entradas con la etiqueta linguas indoeuropeas. Mostrar todas las entradas
Mostrando entradas con la etiqueta linguas indoeuropeas. Mostrar todas las entradas

1 nov 2008

O Manés

A lingua manesa (tamén coñecida como gaélico manés, manx en inglés) é unha lingua celta que se fala na illa de Man, situada no Mar de Irlanda.
No século V, os gaélicos procedentes de Irlanda invaden a illa, traendo a súa lingua céltica, que, cos séculos, evolucionaría ata se converter na actual lingua manx.
O illamento da illa e a súa dependencia da coroa inglesa (logo británica) a partir do século XIV fixeron que o manx adoptase unha grafía baseada no inglés e non noutros idiomas celtas.
A mediados do século XIX comezou a súa decadencia. En 1831 falábao regularmente o 30% da poboación; en 1901 só o falaban 970 persoas e o último falante nativo de manx, Ned Maddrell , morreu en 1975 á idade de 97 anos.
Hoxe en día, o manx sobrevive grazas a un pequeno número de persoas que o aprenderon como segunda lingua e que intentan potencialo fronte ao inglés, a súa lingua materna. En 2001 un 2.2% da poboación da Illa de Man, 1.689 de 76.315 habitantes, aseguraba poder desenvolverse en manés, aínda que en graos diversos.

Frases e palabras típicas en manxés:

Manxés ~) Galego
Failt ~) Benvido
Hello ~) Ola
Kys t'ou? ~) Que tal estás?
Kanys ta shiu? ~) Que tal estades?
Moghrey mie ~) Bos días
Fastyr mie ~) Boas tardes
Oie vie ~) Boas noites
Gura mie ayd ~) Moitas grazas
Cre'n ennym t'ort? ~) Cómo te chamas?
Cre'n ennym t'erriu? ~) Cómo vos chamades?
Mish... ~) Eu son...
Slane lhiat ~) Adeus
Cre shoh? ~) Que é isto?
Slaynt ~) Saúde (ó beber)

Lorena Rozados Riverira y Bárbara Guillermo Rodríguez

O friulano


O friulano é unha lingua indoeuropea que pertence á familia itálica, e xunto ó romanche e ó ladino, forman a rama dos Alpes centrais denominada retorromana.

Esta lingua durante os séculos X e XIII estivo moi influenciada polo alemán e o estado italiano reconóceo como lingua independente dende 1999.

O gran acontecemento que formou a base da lingua foi a chegada dos romanos. Os primeiros términos en friulano aparecen en actas administrativas no século XIII, pero só a partir do XIV os documentos fanse máis numerosos e, ademáis aparecen os primeiros testimonios literarios.

A maior parte do vocabulario friulano procede do latín. Destacamos que, ao longo da súa historia, houbo cambios morfolóxicos e fonolóxicos.

Actualmente a lingua conta con 720.000 falantes (furlans), principalmente na rexión italiana de Friuli-Venecia Julia (Friuli-Venezia Giulia). Por iso, introduciuse a ensinanza do idioma en varias escolas primarias. Existe tamén un xornal e unha cantidade de grupos musicais que utilizan o friulano nas súas cancións. Recentemente rodáronse dúas películas (Tierç lion, Lidrîs cuadrade di trê) e fíxose unha traducción oficial da Biblia ao idioma.


  • Algunhas palabras en friulano:

cjase = casa (del latín "casa, -ae")
scuele = escuela (del latín "schola, -ae")
man = mano (del latín "manŭs, -ūs" f)
lezion = lección (del latín "lectio, -nis" f)

Feito por: Laura Carrillo, Miriam García e Priscila Pérez.

14 oct 2008

O Bretón


O bretón é unha lingua céltica insular da rama britónica, ao igual que o galés, co cal está moi relacionada. Ao longo da súa historia foi moi influenciada polo francés xa que parte do seu léxico provén de esta lingua. O bretón fálase no oeste de Bretaña, pero estase intentando recuperar para ser falado por todo o territorio.
O bretón é a única lingua céltica actual que sobreviviu fora das islas Británicas.
A súa orixe está na colonización da rexión de Armónica (actual Bretaña), por emigrantes británicos do sur de Inglaterra (Gales e Cornualles). Cabe destacar que, o bretón, tamén foi falado en Galicia ata o século XV. Isto debeuse a que unha importante colonia de bretóns chegaron ao noroeste da península Ibérica fuxindo da invasión anglosaxona.
O desenrolo do bretón pode dividirse en catro etapas:
Bretón primitivo, antigo, medio e moderno.
Non existen datos dispoñibles de cantas persoas falan esta lingua hoxe en día.
Para escribir utilízase o alfabeto romano a excepción das letras /q/ e /x/.
Palabras do bretón:
kador - silla
gweuz - beizo
perenn - pera
Miriam Reboredo Rodríguez e Cristina Salgado Rey

O flamenco

O flamenco é unha lingua indoeuropea da rama xermánica, fálase no norte de Bélxica concretamente na rexión de Flandes, Francia, Paises Baixos, nas Antillas nerlandesas e en Suriman. Esta lingua tamén e coñecida cos nomes de neerlandés e holandés. En Bélxica a esta lingua chámaselle flamenco e en Holanda o neerlandés recibe o nome de Holadés. É a lingua que falan 25 millóns de persoas en todo o mundo. Ten unha estrutura silábica que permite grupos de consoantes bastante complexos, destaca polo uso de fricativas velares e a tendencia a formar longos nomes complexos.Algunhas das palabras en flamenco son: zoom(fillo), deur(porta), maan(lúa), ka-mer(habitación), zon(sol), kap-per(perruqueiro).

Maria Valdés & Rita Ferreiro

O gaélico escocés: unha lingua céltica

O gaélico escocés é unha lingua indo-europea da rama céltica que chegou a Escocia no século V, cando os celtas que proviñan do norte de Irlanda se achegaron á súa costa occidental, de aí a súa similitude co falado en Irlanda e na Isla de Man.

Máis tarde, os préstamos lingüísticos dos anglos e dos vikingos iran relegando o gaélico escocés, ata que ó redor do 1500, creáronse nas Hébridas as cortes locais e as escolas do Bardo. Nelas, conserváronse a cultura e o idioma gaélico, que foi reprimido durante séculos.

Fálase principalmente en Escocia, aínda que tamén se usa en Canadá, Estados Unidos e Australia. En Escocia fálano unhas 60.000 persoas, o que ven a ser un 1% da poboación escocesa (5,1 millóns).

No 21 de Abril de 2005 aprobouse no Parlamento escocés a lei que converte ó gaélico escóces nunha lingua cooficial xunto co inglés.

Algunhas palabras en escocés son Seanmhair (Abuela), Seanair (Abuelo), Màthair (Madre) e Athair (Padre).
Por Oscar Barreiro & Cristian Carbajales

O Frisón

É unha lingua falada nos Países Baixos e no noroeste do estado alemán de Frisio do Norte. É unha lingua indoeuropea, concretamente rama xermánica, moi semellante ao Inglés e o Escocés.
Actualmente conta entre 35o.000 e 750.000 falantes, e é o idioma oficial na provincia de Frisia (Países Baixos).
Os rexistros escritos máis antigos datan do século XI. Estes pertencen a variante chamada Antigo Frisio, que en 1500 evoluciona ao Frisio Medio, e cara 1800 pasou a ser o Moderno Frisio, falado na actualidade.
A comenzos do século XIX parecia que esta lingua se extinguiría debido ao avance Idioma Neerlandés e Baixo Alemán, pero o movemento propio de este século, o Romanticismo, fixo que se crearan sociedades para a preservación e fomento da cultura deste idioma.
En 1937 foi opcional nas escolas primarias, e 1995 foi aprobada como lingua
obrigatoria na ensinanza.

A pesar do rexurdimento de este idioma, o Neerlandés segue sendo o idioma máis empregado, e o oficial na educación, e o que utilizan a maioria dos medios de comunicación.

Traduccións

  • Neno - Boi
  • El - Hy
  • Como te chamas? - Hoe hytsto?
  • Non entendo - Ik begryp it net

Hipervínculos:

http://es.wikipedia.org/wiki/Idioma_fris%C3%B3n

http://www.wikipedia.es/enciclopedia/Frisones


Lara Picallo Otero y Helena Vilar Rebolo

O irlandés

O irlandés ou gaélico moderno (gaeilge en irlandés) é un idioma da rama céltica, nativo na illa de Irlanda e falado por unhas duascentas mil persoas, principalmente nas zonas rurais.

Desde 1922 ca independencia da República de Irlanda, o irlandés foi a lingua oficial xunto co inglés, falada na illa desde a chegada dos ingleses na Idade Media. Hoxe en día, é a lingua materna dun 2% da poboacion da República.

As comunidades e rexións done se fala irlandés chámanse Gaeltachtaí. A Gaeltacht ca poboación máis grande é Cennemara, no Condado de Galway.

A lingua irlandesa é asignatura obrigatoria na República de Irlanda. A actitude dos estudantes cara ó irlandés oscila entre a apatía e a hostilidade.

Os tres dialectos irlandeses principais son o Ulster no norte, o Munster no sur e o Connacht na rexión central e occidental da illa.

Algunhas palabras y frases en irlandés son:

  • Lá (Día)
  • Bean (Mujer)
  • Grian (Sol)
  • Éireannach (Irlandés)
  • Conas atá tú? (Como estás?)
  • Dia dhuit (Ola)

Feito por Alba Vázquez Touceda e Marta Rodríguez Castro.

O Feroés


O feroés é unha lingua escandinava occidental insular, esta lingua é falada por unhas 48000 persoas nas illas Feroes, e 12000 en Dinamarca.É unha das dúas linguas Escandinavas insulares (a outra lingua escandinava é o Islandés). A súa orixe probén do antigo nórdico falado en Escandinava na época dos vikingos, ainda que na forma escrita ten moitas semellanzas co Islandés. Este ten os seús orixes no antigo nórdico, sendo na actualidade con un número minoritario de falantes. A lingua máis cercana ó feroés foi o Norn que se falaba nas illas shetland.
No ano 1540 o feroés foi desprazado polo danés, o feroés xa non se podía escribir e os pais enseñábanllo ós seus fillos a través de baladas. Algúns pioneiros como:Jens Christian Svabo y Johan Henrik Schroter intentaron escribilo feroés por primeira vez pero non foron capaces. Tras as folgas feroesas, o feroés combertiuse na lingua oficial e volveu ocupar o seu sitio do que fora arrebatado polo danés, pero ainda así os documentos escríbense no danés e hai que pasalos todos a ese idioma.
A política lingüística faroesa é moi similar a de islandia,porque tratan de adaptalo vocabulario extranxeiro as regras gramaticais e ortográficas.
A economía das illas estaba basada na cría de ovellas e na pesca, pero a finais do 1980 e comezos do 1990 tiveron unha crisis que nn tiñan gando nin moita pesca, pero a pesar deso a xuventude tende a marchar a Dinamarca pa estudar na universidade.
As súas temperaturas cálidas soen ser de 10º C.Nas illas feroes xeralmente teñen veráns frescos e invernos fríos e suaves,con ceos normalmente nublados con frecuentes nibliñas e fortes ventos.
A vexetación natural das illas feroes está dominada por plantas árticas: herbas,musgoa e liques.
Utilizaban un tipo de moeda chamada coroa feroesa.

Feito por: Noelia Ferro,Eva Requeijo e Mª Jesús Simoes

29 oct 2007

O GÓTICO

O gótico foi unha lingua descendente do xermano, que xa desapareceu. Non existen linguas descendentes do gótico aínda que o inglés parécese moito.
As primeiras mostras que apareceron do gótico foi na Biblia, pero esta lingua foi decaendo ca conversión masiva al catolicismo e a derrota dos godos (os falantes do gótico) ante os francos.

A continuación mostro un exemplo do gótico:

O Pai Noso en gótico:

Atta unsar þu in himinam,
weihnai namo þein.
Qimai þiudinassus þeins.
Wairþai wilja þeins,
swe in himinam jah ana airþai.
Hlaif unsarana þana sinteinan gif uns himma daga,
jah aflet uns þatei skulans sijaima,
swaswe jah weis afletam þaim skulam unsaraim.
Jah ni briggais uns in fraistubnjai,
ak lausei uns af þamma ubilin;
unte þeina ist þiudangardi jah mahts jah wulþus in aiwins.
Amen.

28 oct 2007

O SARDO

O Sardo é unha lingua neolatina falada na illa de Cerdeña.Esta lingua é clasificada como lingua indoeuropea románica.
Constituída por un conxunto de variantes dialectais e ademais é considerada como a máis conservadora das linguas derivadas do latín.
É falada por toda a illa de Cerdeña menos en Alguero (onde se fala catalán arcáico)

Algún exemplos de palabras comparadas co latín:
LATÍN------SARDO
clave---------crae
noctem-------notte
cantare-------cantare
capra---------cabra
lingua---------limba
pons----------ponte

En morfoloxía e sintaxis:
Formase o futuro simple co auxiliar haber, a preposición "a" e o infinitivo.
Ex: Appo a narrere (direi) / as a narrere (dirás)
Formase o condicional co verbo deber mailo infinitivo.
Ex: Dio narrere (diría) / dias narrere (dirías)

Chamoume moito a atención que non existe unha escritura unificada,tamén que existe unha vocal chamada vocal epentética, que é aquela que en pausa cerra unha palabra que remata en consoante e non se escribe nunca.

27 oct 2007

AS LINGUAS INDOEUROPEAS

As linguas indoeuropeas forman parte da maior familia lingüística do mundo, a indoeuropea. Estas linguas esténdense dende o sur da India ata o norte de Europa. Non existen documentos escritos en indoeuropeo polo que a reconstrucción aproximada desta lingua conséguense a partir das súas linguas derivadas. Esta reconstrucción hipotética sinálase cun asterisco. Aínda que as linguas derivadas teñen parecidos debido a súa mesma procedencia, os campos nos que esta semellanza queda millor recollida son os sistemas de numeración, os pronomes persoais, os sustantivos relacionados cos aspectos da vida cotidiá (parentesco, casa, etc) e os nomes dos órganos do corpo. Por exemplo:


indoeuropeo------inglés------castelán------ruso------alemán

*sunu------------------- son------------/-----------------syn----------Sohn

*mater------------------ mother--------madre---------mat'----------Mutter

*widhew----------------widow----------viuda---------vdova--------Wittwe

*bhrater----------------brother---------fraterno-------brat----------Bruder

26 oct 2007

O OCCITANO OU PROVENZAL

O occitano ou lingua de Oc é unha lingua romance falada por entre dous e dez millóns de persoas en Francia, Italia e no val de Arán en Cataluña. O nome desta lingua procede da palabra oc que en occitano medieval significa si, e que ven do latín vulgar hoc.

En contraste con esta lingua encontramos as linguas de oil, grupo de linguas romances faladas en Francia. Como a lingua de oc, a palabra oil vén da partícula de afirmación do latín vulgar hoc ille. O francés moderno deriva das linguas de oil.

Chamoume a atención porque tamén o estou estudando este ano no conservatorio en historia da música, xa que foi a lingua usada polos trovadores e na poesía (ao igual que o galego-portugués na época de Alfonso X o Sabio), ata que comezou a perder influencia coa imposición do frances a partir do s.XIV

Frases en occitano
  • A mai fort l´empenha ------ La razón del mas fuerte es siempre la mejor
  • Demorar al croc------ Tardar en casarse

Retorromano

É a lingua romance menos extendida. Non é unha lingua homoxénea senón que se trata dun coxunto de dialectos neolatinos.
O nome retorromano débese na zona que durante o Imperio romano se chamaba "Retia", denomínase tamén romanche ou ladino.
Ten os siguintes dialectos: sursilvano, sutsilvano, surmirano, puter y vallader.
Interromanche é a lingua franca romanche máis empleada en Suiza.

Desde 1938 é a cuarta lingua oficial de Suiza.

Expresions comúns:
  • Allegra. - Hola ou Benvido
  • Co vai? - ¿Cómo estás?
  • Bun di. - Bos días
  • Buna saira. - Boas tardes
  • Buna notg. - Boas noites
  • A revair. - Adeus
  • A pli tard. - Ata logo
  • Perstgisai. - Perdóa
  • Perdunai. - Perdóa
  • Per plaschair. - Por favor
  • Grazia fitg. - Moitas grazas
  • Gratulazions. - Felicitaciones.
  • Bun cletg. - Boa sorte
  • Ils quants è oz? - ¿Cál e a fecha de hoxe?
  • Quants onns has ti? - ¿Cántos anos tes?
  • Viva! - ¡Viva!

23 oct 2007

RUMANO

Es una lengua romance del Este de Europa, hablada por unos 30 millones de personas, la mayoría de ellas en Rumanía (donde es lengua oficial) y en Moldavia, así como en zonas de Serbia (en la provincia autónoma de Voivodina), de Hungría y de Ucrania. Existen importantes núcleos de emigración rumana en países como Italia, España, Israel, Estados Unidos, Francia y Alemania, entre otros.

PALABRAS BÁSICAS: * Sí = Da * No = Nu * Gracias = Mult'umesc * Muchas gracias = Mult'umesc foarte mult, * De nada = Cu plãcere ...

me llamó la atención que este idioma venga de la misma lengua que el castellano.